ARTYKUŁ: Zachowania opozycyjno-buntownicze
Czym są zachowania opozycyjno-buntownicze?
Złość i bunt to normalne reakcje na sytuacje trudne, zwłaszcza w okresie dzieciństwa, kiedy mały człowiek uczy się regulować swoje emocje. Jeśli złości jest zbyt dużo i staje się ona utrwalonym wzorcem zachowania, mogą pojawić się zachowania opozycyjno-buntownicze. W tym wpisie przedstawiamy charakterystykę tych zachowań oraz wskazówki, na co zwrócić uwagę, aby nie przekształciły się one w zaburzenia zachowania. Poznaj także możliwości pomocy w tym obszarze dostępne w HKF Centrum Wspierania Rozwoju Dziecka.
Bunt wobec zasad
Zachowania opozycyjno-buntownicze to utrwalony wzorzec reagowania i zachowania, który wpływa na funkcjonowanie dziecka i jego otoczenia. Charakteryzują się buntem wobec zasad oraz silnymi wybuchami złości i gniewu. Dziecko ma duże trudności z respektowaniem norm, co wiąże się z kwestionowaniem autorytetu osób dorosłych. Wyróżnia się również dużą drażliwością oraz częstymi kłótniami z rówieśnikami i dorosłymi. Dziecko funkcjonuje, jakby było w ciągłym stanie złości; może pojawić się także mściwość, czyli reagowanie na rzeczywiste lub wyimaginowane urazy poprzez zemstę. Charakterystyczne jest świadome prowokowanie innych osób. Negatywne wzorce zachowania objawiają się w środowisku domowym, jak i szkolnym, a ich konsekwencje dla rozwoju dziecka są bardzo szerokie.
Agresja a zachowania opozycyjno-buntownicze
Jednym z pierwszych zauważalnych objawów zachowań opozycyjno-buntowniczych są zachowania agresywne. Złość jest przeżywana intensywnie, często nieadekwatnie do sytuacji. Reakcje są bardzo gwałtowne i wywołane przez niespodziewane bodźce. Złość czy gniew szybko przechodzą we wściekłość, a reakcją na te emocje jest agresja słowna lub fizyczna. Intensywność tych emocji sprawia, że dziecko nie potrafi ich regulować, a agresja staje się najłatwiejszą drogą poradzenia sobie z nimi. To powoduje nie tylko zagrożenie dla dziecka i jego otoczenia, ale także inne trudności zwłaszcza w grupie rówieśniczej i środowisku szkolnym.
Konsekwencje zachowań
opozycyjno-buntowniczych
Zachowania opozycyjno-buntownicze pojawiają się w okresie dzieciństwa, jednak bez odpowiedniej pomocy mogą prowadzić do zaburzeń, określanych jako zaburzenia opozycyjno-buntownicze. Warto zwrócić uwagę na zachowania związane z nieposłuszeństwem dziecka oraz sposoby radzenia sobie ze złością. Wczesna interwencja terapeutyczna oraz psychoedukacja rodziców mogą zapobiec przekształceniu się tych zachowań w zaburzenia osobowości.
Specjaliści w HKF Centrum, poprzez wsparcie terapeutyczne, pomogą wypracować nowe wzorce zachowania i metody radzenia sobie z emocjami. Pierwszym krokiem jest konsultacja z psychologiem lub psychoterapeutą oraz diagnoza ogólnorozwojowa i Biofeedback.
Nowy rok szkolny jest dobrym czasem na obserwację dziecka i wychwycenie sygnałów świadczących o zachowaniach opozycyjno-buntowniczych.
Dowiedz się więcej, jak wspierać rozwój emocjonalny dziecka! Zapoznaj się z naszymi materiałami:
Bibliografia:
Żyżniewski, „Emocje i nastrój. Jak je zrozumieć i kształtować”, wyd. Zwierciadło, Warszawa 2019.
Selvam, „Regulowanie emocji. Przewodnik po uczuciach, ciele i zachowaniach”, wyd. Kobiece, Białystok 2023.
J.Davidson, P.Ekman, “Natura emocji. Podstawowe zagadnienia”, wyd. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2017.
